Hangzhou Zhongheng Electric là một trong số những công ty tham gia vào dự án do chính phủ hậu thuẫn ứng dụng thiết bị giám sát não người để theo dõi cảm xúc và hoạt động tinh thần của nhân công tại nơi làm việc

Được gắn khéo léo vào mũ bảo hiểm lao động hoặc mũ đồng phục, những cảm biến không dây, trọng lượng nhẹ này liên tục theo dõi sóng não của người đội và truyền dữ liệu đến các máy tính sử dụng thuật toán thông minh nhân tạo để phát hiện các trạng thái cảm xúc như lo âu, giận dữ hay căng thẳng. Công nghệ này đã được sử dụng rộng rãi trên toàn thế giới, tuy nhiên, Trung Quốc đã áp dụng nó trên quy mô chưa từng có trong các nhà máy, giao thông công cộng, các công ty nhà nước và quân đội để tăng tính cạnh tranh của ngành công nghiệp sản xuất và duy trì ổn định xã hội.

Thiết bị giám sát não bộ được gắn bên trong mũ đội đầu.

Cheng Jingzhou – người quản lý chương trình giám sát cảm xúc tiết lộ rằng công nghệ này cũng đang được sử dụng tại Nhà máy điện Chiết Giang và đã giúp lợi nhuận của công ty tăng khoảng 2 tỷ nhân dân tệ (tương đương 315 triệu USD) kể từ khi được áp dụng vào năm 2014. Công ty này có khoảng 40.000 nhân viên quản lý mạng lưới phân phối và cung cấp điện cho các hộ gia đình và doanh nghiệp trên toàn tỉnh, một nhiệm vụ mà Cheng cho biết họ có thể làm tốt hơn nhờ công nghệ giám sát. Mặc dù vậy, Cheng từ chối cung cấp thêm thông tin chi tiết về chương trình.

Zhao Binjian, một người quản lý của Ningbo Shenyang Logistics cho biết công ty của họ sử dụng các thiết bị đọc não người chủ yếu để đào tạo nhân viên mới. Các cảm biến não được tích hợp trong tai nghe thực tế ảo để mô phỏng những trường hợp khác nhau trong môi trường làm việc. Công nghệ trên đã làm giảm đáng kể những lỗi không đáng có của công nhân, đồng thời giúp cải thiện sự thấu hiểu giữa công ty và người lao động. Zhao cũng từ chối không cho biết lí do tại sao công nghệ này chỉ áp dụng với nhân viên mới.

Ước tính công nghệ này đã giúp Ningbo tăng doanh thu thêm 140 triệu nhân dân tệ trong hai năm qua. Một trong những trung tâm nghiên cứu chính tại Trung Quốc là Neuro Cap, một dự án giám sát hoạt động của não người do chính phủ tài trợ tại trường Đại học Ningbo. Chương trình này đã được thực hiện tại hàng chục nhà máy và doanh nghiệp.

Jin Jia, Phó Giáo sư ngành khoa học não bộ và tâm lý học nhận thức tại trường Đại học Ningbo cho biết một nhân viên có cảm xúc thất thường sẽ là yếu tố then chốt có khả năng ảnh hưởng đến toàn bộ dây chuyền sản xuất và gây "nguy hiểm" cho chính họ cũng như các đồng nghiệp của mình. Jin chia sẻ thêm: "Khi hệ thống giám sát phát hiện ra điều bất thường, người quản lý sẽ yêu cầu người lao động nghỉ ngơi một vài ngày hoặc chuyển qua làm công việc ít căng thẳng hơn. Một số công việc đòi hỏi sự chính xác và tập trung cao nên không có chỗ cho sự sai sót. Để giảm thiểu điều đó, người ta sử dụng phương pháp này để chú trọng và quan tâm hơn tới nhu cầu tinh thần của nhân viên".

Ban đầu, nhân viên tỏ ra khá sợ hãi và nghi ngờ thiết bị đọc não người. Họ cho rằng cấp trên có thể đọc được suy nghĩ của họ, chính vì vậy, điều này gây ra một số khó chịu và thậm chí là phản kháng khi mới áp dụng chương trình. Tuy nhiên, sau một thời gian, họ đã quen dần với thiết bị và đội chiếc mũ đọc não bộ trong suốt ngày làm việc. Được biết, ở thời điểm hiện tại, công nghệ đọc não người của Trung Quốc đang ngang bằng với phương Tây nhưng đây lại là quốc gia duy nhất có các báo cáo về việc sử dụng công nghệ này tại nơi làm việc. Theo các chuyên gia, lượng dữ liệu chưa từng thấy từ người dùng có thể giúp cải thiện hệ thống và giúp Trung Quốc vượt qua các đối thủ cạnh tranh trong vài năm tới.

Với tốc độ và độ nhạy được cải thiện, thiết bị đọc não người thậm chí có thể sẽ trở thành bàn phím "ảo" cho phép người dùng điều khiển máy tính hoặc điện thoại di động bằng tâm trí. Nhóm nghiên cứu xác nhận thiết bị và công nghệ này đã được sử dụng trong các hoạt động quân sự ở Trung Quốc, mặc dù vậy, họ không tiết lộ thêm thông tin về vấn đề trên.

Bên cạnh đó, công nghệ đọc não người cũng đang được sử dụng trong y học. Ma Huajuan, một bác sĩ tại bệnh viện Trường Hải ở Thượng Hải cho biết cơ sở của họ đang làm việc với Đại học Fudan để phát triển một phiên bản công nghệ tinh vi hơn để theo dõi cảm xúc của bệnh nhân và ngăn chặn các sự cố bạo lực. Ngoài ra họ cũng nghiên cứu phát triển một loại máy ảnh đặc biệt chụp được nét mặt và thân nhiệt của bệnh nhân, thêm vào đó là một loạt các cảm biến áp lực được đặt dưới gầm giường để theo dõi sự dịch chuyển trong chuyển động cơ thể. Bệnh nhân được thông báo rằng những hoạt động não bộ của họ sẽ được theo dõi và bệnh viện sẽ không kích hoạt các thiết bị mà không có sự đồng ý của bệnh nhân.

Ma cho biết: "Những thông tin đa dạng này có thể giúp bác sĩ chẩn đoán tình trạng tâm thần của bệnh nhân tốt hơn. Bệnh viện của chúng tôi rất hoan nghênh công nghệ này và hi vọng nó có thể cảnh báo nhân viên y tế về sự bùng phát bạo lực tiềm ẩn từ bệnh nhân".

Deayea, một công ty công nghệ ở Thượng Hải, cho biết các thiết bị theo dõi não bộ của họ thường xuyên bị "mòn" nhanh chóng bởi những người lái xe lửa đang hoạt động trên tuyến đường sắt cao tốc Bắc Kinh – Thượng Hải, một trong những tuyến đường nhộn nhịp nhất trên thế giới. Cảm biến được gắn trong vành mũ của người lái xe có thể đo lường nhiều loại hoạt động của não bộ bao gồm cảm giác mệt mỏi và mất tập trung với độ chính xác hơn 90%.

Zheng Xingwu, một giáo sư quản lý tại Đại học Hàng không Dân dụng Trung Quốc, cho biết Trung Quốc có thể là quốc gia đầu tiên trên thế giới giới thiệu và áp dụng thiết bị giám sát não bộ ở buồng lái xe lửa. Ông cho biết thêm hầu hết các vụ tai nạn hàng không là do yếu tố con người và một phi công trong trạng thái cảm xúc bị xáo trộn có thể khiến tất cả mọi người trên chuyến bay gặp rủi ro. Việc đội mũ theo dõi hoạt động não bộ trước khi máy bay cất cánh sẽ cung cấp cho các hãng hàng không thêm nhiều thông tin để xác định liệu một phi công có phù hợp để điều khiển chuyến bay hay không.

"Ảnh hưởng của chính phủ đối với các hãng hàng không và phi công ở Trung Quốc có lẽ lớn hơn so với nhiều nước khác. Nếu chính quyền quyết định đưa thiết bị đọc não bộ vào buồng lái thì các phi công có khả năng sẽ phải "hi sinh" một số quyền riêng tư của mình vì lợi ích an toàn công cộng".

Qiao Zhian, Giáo sư tâm lý tại Đại học Bắc Kinh nói rằng tuy thiết bị đọc não bộ có thể giúp các doanh nghiệp trở nên cạnh tranh hơn nhưng nhiều người lo ngại công nghệ này có thể bị lạm dụng để kiểm soát tâm trí và xâm phạm quyền riêng tư của người lao động. Ở thời điểm hiện tại, Trung Quốc vẫn chưa có bộ luật hay quy định nào hạn chế sử dụng loại thiết bị này. Những ông chủ tất nhiên có động lực mạnh mẽ khi dùng công nghệ đọc não bộ để tăng lợi nhuận còn nhân viên của họ thường không đủ mạnh mẽ để phản đối.

Qiao nhấn mạnh: "Việc bán dữ liệu của Facebook gần đây đã vấp phải không ít sự chỉ trích. Thế nhưng vấn đề giám sát não bộ thậm chí còn có thể đưa việc lạm dụng quyền riêng tư cá nhân lên một cấp độ hoàn toàn mới".

Theo ông, các nhà lập pháp nên hành động ngay bây giờ để hạn chế việc sử dụng thiết bị giám sát cảm xúc đồng thời cho người lao động quyền thương lượng nhiều hơn để bảo vệ quyền lợi của họ bởi suy cho cùng, tâm trí con người không nên bị sử dụng để khai thác vì lợi nhuận!

Như ICTnews đã đưa tin, vào lúc 10h00 sáng qua, ngày 13/5/2018, GS.TSKH Phan Đình Diệu, sinh năm 1936 tại Can Lộc, Hà Tĩnh, Viện trưởng đầu tiên của Viện Khoa học Tính toán và Điều khiển (nay là Viện CNTT) trực thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Công nghệ Việt Nam, Chủ tịch đầu tiên của Hội Tin học Việt Nam, Phó Trưởng ban thường trực Ban chỉ đạo Chương trình quốc gia về CNTT (1993 - 1997) đã trút hơi thở cuối cùng tại Viện Quân đội 354, Hà Nội.

Lễ viếng GS Phan Đình Diệu được tổ chức vào sáng nay, ngày 18/5/2018 tại Nhà Tang lễ Quốc gia, số 5 Trần Thánh Tông, Hà Nội.

Bài viết về GS.TSKH Phan Đình Diệu được đăng tải trên trang thông tin điện tử của trường tại địa chỉ: uet.vnu.edu.vn, Đại học Công nghệ - Đại học Quốc gia Hà Nội, nơi ông gắn bó, quay trở lại với công tác giảng dạy sau khi nghỉ công tác tại Ban chỉ đạo chương trình quốc gia về CNTT từ năm 1997, nêu rõ: GS Phan Đình Diệu được ghi nhận là một trong những người có công lao đầu tiên xây dựng và phát triển ngành Tin học (CNTT) tại Việt Nam. Trong cuộc đời mình, ông cũng nổi tiếng với sự chính trực và có những đóng góp tâm huyết về chính sách phát triển khoa học giáo dục nước nhà.

Cũng trong bài viết nêu trên, Đại học Công nghệ - Đại học Quốc gia Hà Nội cho biết, sinh ra và lớn lên ở Hà Tĩnh, ông học trường ĐH Sư phạm Khoa học với một lý do đơn giản là để có học bổng vì kinh tế khó khăn. Trong thời gian này, ngoài việc miệt mài học tập, ông cũng đã tự học tiếng Anh và tiếng Pháp, và rất say mê tìm hiểu về triết học. Sau đó, ông đã tìm thấy sự say mê với ngành Toán học. Năm 1957, ông tốt nghiệp thủ khoa và được giữ lại trường giảng dạy.

Khi ở tuổi 30 vào năm 1967, ông đã hoàn thành luận án Tiến sĩ khoa học ở Liên Xô ngành Toán học tính toán và điều khiển học, Đại học Tổng hợp quốc gia Moskva. Sau đó, ông về nước và bắt đầu tập trung nghiên cứu và phát triển ngành Khoa học máy tính ở Việt Nam.Các công trình khoa học đột phá của ông trong giai đoạn này được in thành một cuốn sách của tạp chí khoa học uy tín Steklov của Nga,  và năm 1974 được Hiệp hội Toán học Mỹ dịch và xuất bản bằng tiếng Anh thành cuốn sách dài 228 trang với tên gọi “Some Questions in Constructive Functional Analysis”.

Năm 1971, ông được đề nghị làm Trưởng phòng Toán học tính toán của Ủy ban Khoa học Nhà nước vào thời điểm cả nước chỉ mới có một dàn máy tính đuợc đặt tại đây, đòi hỏi phải được nghiên cứu để sử dụng và đào tạo cán bộ. Ông đã tìm hiểu và học tập để xây dựng những tập thể cán bộ không những biết sử dụng máy tính, mà còn có khả năng nghiên cứu ở trình độ cao về một số hướng phát triển hiện đại của khoa học máy tính và tin học.

Khi đó, nhận định về tình hình thế giới, cho rằng thông tin, tri thức sẽ ngày càng đóng vai trò quan trọng và coi đây là cuộc cách mạng lớn thay đổi nhân loại, ông đã đề xuất dự án thành lập một Viện nghiên cứu lấy tên là Viện Khoa học Tính toán và Điều khiển. Năm 1977, Viện Khoa học Tính toán và Điều khiển chính thức được  thành lập, và ông là Viện trưởng đầu tiên. Viện là tiền thân của Viện Tin học và Viện CNTT hiện nay. Dưới sự lãnh đạo tâm huyết và quyết đoán của ông và với sự quyết tâm và làm việc hăng say các cán bộ của Viên, năm 1981, chiếc máy vi tinh đầu tiên sản xuất tại Việt Nam và Đông Á. Ông cũng đã lãnh đạo nhóm nghiên cứu hợp tác và phát triển các đề tài mật mã với Ban cơ yếu Trung ương.

TBKTSG Online: Blockchain có thể giúp người tiêu dùng truy xuất toàn bộ thông tin và xuất xứ của thực phẩm, điều này đúng hay không? Tại Việt Nam đã có những ứng dụng phần mềm nào đáp ứng được yêu cầu này?

- Ông Bình Bùi (TraceVerified):Về lý thuyết, theo nghiên cứu của André Jeppsson và Oskar Olsson (như hình bên dưới) cho thấy ứng dụng công nghệ blockchain (decentralized) và công nghệ hiện tại (centralized) là không có sự khác biệt về truy xuất nguồn gốc (traceability). Tuy nhiên, blockchain sẽ làm tăng tính minh bạch (transparency) và giá trị tin tưởng (trustworthy) hơn so với công nghệ hiện tại. Blockchain cũng được đánh giá có tiềm năng (potential) lớn hơn trong tương lai, nhưng cần thêm thời gian hơn để hoàn thiện. Do đó, tính ứng dụng thực tiễn, sự chín muồi (maturity) của công nghệ hiện tại vẫn được đánh giá cao hơn blockchain.

Tính an toàn của nông sản, thực phẩm do quy trình sản xuất, tiêu chuẩn sản phẩm và uy tín của nhà sản xuất. Để có nông sản thực phẩm an toàn, trước hết cần có nhà sản xuất uy tín, mà trong đó, thông tin đúng là một công cụ quan trọng để xây dựng uy tín của nhà sản xuất. Blockchain không phải là cái máy kiểm tra và phát hiện nói dối nên không thể nói nông sản đó là an toàn hay không. Tuy nhiên, dựa trên nền tảng blockchain có thể phát triển được các tính năng, công cụ để định giá thông tin, kiểm soát chéo, lưu trữ, bảo mật tốt hơn. Tại Việt Nam, hiện tại một số ứng dụng đã đạt được sự chín muồi và tính ứng dụng cao như TraceVerified là đủ các công cụ, chức năng để cung cấp thông tin cho người tiêu dùng.

- Ông Vương Quang Long (TomoChain):Để người tiêu dùng tin tưởng và sử dụng các sản phẩm nông nghiệp, chúng ta cần giải quyết một trong những vấn đề nổi cộm là sự minh bạch về thông tin.

Mới đây TomoChain đã hợp tác cùng Binkabi một công ty ứng dụng công nghệ Blockchain vào việc trao đổi các sản phẩm nông nghiệp đảm bảo khả năng truy xuất nguồn gốc và minh bạch hoá thông tin, kèm theo đó là giảm thiểu tối đa chi phí trung gian khi tiến hành các giao dịch. Nhiệm vụ của TomoChain triển khai giải pháp công nghệ trên nền tảng Blockchain cho phép các giao dịch diễn ra một cách nhanh chóng, đáp ứng được lượng giao dịch lớn và vẫn đảm bảo được tính an toàn và minh bạch.

- Ông Vũ Trường Ca (Lina Network):Vì tính chất nổi bật nhất của blockchain là minh bạch, bất biến không thể thay đổi nên khi áp dụng công nghệ này vào quản trị chuỗi cung ứng thì mọi thông tin của sản phẩm đó luôn được ghi nhận rõ ràng trên hệ thống không thể thay đổi, từ khâu trồng trọt, thu hoạch, đóng gói, vận chuyển, phân phối cho đến tiêu dùng. Với công nghệ blockchain thì việc khẳng định được sự minh bạch trong quy trình sản xuất cung ứng từ nông trại đến siêu thị hoàn toàn có thể.

Tại Việt Nam có rất nhiều phần mềm quản lý chuỗi cung ứng bằng việc kiểm tra mã vạch ma trận (QR code – mã vạch thế hệ mới). Tuy nhiên các phần mềm này hầu hết chạy trên nền tảng tập trung nghĩa là mọi thông tin có thể bị thay đổi bởi máy chủ trung tâm, dẫn đến việc minh bạch trong việc quản trị chuỗi cung ứng là một dấu hỏi rất lớn.

Nền tảng (giải pháp) của Lina Network được tối ưu hóa bằng thiết kế lai (hybrid), giúp hệ thống Lina Supply Chain đảm bảo được việc theo dõi nguồn gốc một sản phẩm trong thời gian thực, với khả năng hiển thị minh bạch, khả năng tối ưu hóa và khả năng truy xuất nguồn gốc.

TBKTSG Online: Việc ứng dụng blockchain vào các bước sản xuất, chứng nhận và chế biến thực phẩm giúp tạo ra tính minh bạch trong một hệ thống không minh bạch và cho phép người tiêu dùng có thể chọn được các nhà cung cấp thực phẩm an toàn. Công nghệ blockchain còn đặc biệt phù hợp với các nhà sản xuất sản phẩm gốc hữu cơ và đã được chứng nhận. Vậy việc ứng dụng này cần bắt đầu ra sao, quy trình như thế nào, có phức tạp hay tốn kém quá đối với nhà sản xuất ở Việt Nam hay không?

Ngành nông nghiệp Việt Nam đang ở giai đoạn ban đầu của việc ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất. Ảnh minh họa: Chí Thịnh.

- Ông Bình Bùi (TraceVerified):Các ứng dụng blockchain trong nông nghiệp hiện nay (tính trên toàn thế giới) mới chỉ ở mức độ rất sơ khai, mang tính thử nghiệm. Internet phải mất 50 năm để có thể sử dụng rộng rãi như ngày nay, thì cũng phải cần khoảng một nửa thời gian đó để blockchain được ứng dụng rộng rãi.

Blockchain không phải là một công cụ phù hợp với sản xuất hữu cơ mà do sản xuất hữu cơ có giá bán cao nên cần tăng cường kiểm soát và giữ uy tín cao. Do đó, nếu có ứng dụng blockchain để có thông tin chính xác hơn là đúng. Nhưng cũng cần phải nói thêm, về sản xuất hữu cơ, quan trọng là kiểm soát quá trình không sử dụng phân, thuốc hóa học trong sản xuất thì blockchain cũng không phải là một cái cổng gác ngăn người sản xuất không sử dụng. Sản xuất hữu cơ cũng rất khó để xác định chính xác sản lượng, nên cũng là một điểm rất khó để có dữ liệu chính xác khi ứng dụng blockchain.

Để ứng dụng blockchain, cần nhiều hơn nữa sự hỗ trợ của các thiết bị có kết nối Internet (IoT) dùng cho việc nhập liệu tự động và phải xác định được rõ các nguyên tắc, quyền hạn, trách nhiệm trong cung cấp, sử dụng thông tin (là tính năng trong smartcontract (hợp đồng thông minh) của blockchain) để tăng mức độ chính xác của thông tin và có thể định giá được thông tin. Như vậy, để áp dụng blockchain, đầu tiên cần có một quy trình sản xuất chính xác, tăng cường sự hỗ trợ của các thiết bị nhập liệu tự động. Độ phức tạp và tốn kém là do thiết lập quy trình và chi phí cho các thiết bị IoT trong sản xuất. Hiện tại, công nghệ blockchain chưa đạt tới mức độ ứng dụng nên chưa thể nói đến chi phí cụ thể.